قاعده عمومی در مورد سهام این است که همه از نظر قیمت مساوی هستند.
در لایحه اصلاح قانون تجارت (ل. ا. ق. ت)، قانونگذار تعریف دقیقی از سهام ممتاز ارائه نکرده است، تنها اشاره قانونگذار به این نوع سهام در تبصره ۲ ماده ۲۴ ل. ا. ق. ت می‌باشد که مقرر می‌دارد:
«در صورتی‌که برای بعضی از سهام شرکت با رعایت مقررات این قانون مزایایی قائل شوند، این گونه سهام، سهم ممتاز نامیده می‌شوند.» برخی حقوقدانان در تعریف سهام ممتاز آن‌را سهامی می‌دانند که به موجب اساسنامه یا طبق تصویب مجمع عمومی فوق‌العاده شرکت، امتیاز یا امتیازات خاصی نسبت به سایر سهام همان شرکت به دارنده خود اعطا می‌کند.
انواع مختلف سهام ممتاز را می‌توان در اساسنامه پیش‌بینی نمود. در این صورت ضروری است شرایطی را که باعث انتشار سهام ممتاز می‌شود در اساسنامه مشخص و حقوق معین سهامدار ممتاز روشن گردد.
به عنوان مثال اگر شرکت سهامی به علت بحران اقتصادی یا ضرر مالی یا از دست دادن سرمایه به علت فعالیت‌های نابهنگام خود، قصد افزایش سرمایه از طریق صدور سهام ممتاز را داشته باشد و امتیازات این نوع سهام ممتاز تا اندازه‌ای متمایز از دیگر سهام باشد، به گونه‌ای که این امتیازات به اشخاصی که سرمایه بیشتری را به شرکت آورده یا با طراحی نقشه‌ها، روش‌ها و ایده‌های مثبت و موثر خود، سعی در رونق بخشیدن فعالیت‌های شرکت را دارند، اختصاص یابد، اساسنامه شرکت باید این نوع حقوق و مزایا را به نحو صریح تبین و امتیازاتی را که برای چنین سهامدارانی مدنظر قرار داده، معین نماید.
به طور کلی، لحاظ مزایای بیشتر برای سهام ممتاز ایرادی ندارد و حتی برای توسعه و ادامه امور شرکت لازم است.
نمونه‌هایی از امتیازات مالی سهام ممتاز:
-
درصد معینی از سود (قبل از این که سود بین سهامداران تقسیم شود) اختصاص به دارندگان سهام ممتاز دارد. این عمل زمانی صورت می‌پذیرد که شرکت احتیاج به افزایش سرمایه داشته باشد؛
-
اگر شرکت سودی نداشت، به میزان آن مبلغ معین به شرکای ممتاز بدهکار می‌شود؛
-
سود این نوع از سهام، قبل از سود سهام عادی پرداخت می‌شود؛
-
شرکای ممتاز نسبت به سایر شرکاء، برای طرف معامله شدن با شرکت، حق تقدم دارند؛
-
هم‌چنین دارندگان سهام ممتاز در خریدن سهام جدید از شرکت حق تقدم دارند؛
-
در زمان انحلال شرکت و پس از تصفیه بدهی‌ها، ابتدا حقوق دارندگان سهام ممتاز پرداخت می‌شود.
برخی از امتیازات غیرمالی سهام ممتاز:
-
می‌توان برای دارندگان سهام ممتاز حق رأی اضافی درنظرگرفت؛
-
گاهی برخی امتیازات کیفی به رأی اختصاص داده می‌شود. به عنوان مثال شرکت ممکن است تصمیم‌گیری در خصوص مسألۀ خاصی را منوط به رأی سهامداران ممتاز کند؛
-
ممکن است شرکت این امتیاز را برای شرکاء ممتاز لحاظ کند که اعضاء هیئت مدیره فقط از میان دارندگان سهام ممتاز انتخاب شوند. دارندگان چنین سهامی که به عنوان اعضاء هیأت مدیره انتخاب می‌شوند، می‌توانند در ابقاء شرکت نقش مهمتری ایفاء نمایند.
شایان ذکر است که در صورت پیش‌بینی در اساسنامه، این امکان وجود دارد که سهام ممتازی منتشر شود که قابل تبدیل به سهام عادی باشد. تبدیل سهام ممتاز به سهام عادی که پس از ابطال سهام ممتاز صورت می‌گیرد، ممکن است از نظر سایر سهامداران (دارندگان سهام عادی)، موضوع مورد توجهی باشد و منجر به اقناع ایشان جهت درج امتیاز برای این نوع سهام شود.
با سلام و احترام؛
۱- آیا امتیازات سهام ممتاز باید در اوراق سهام ذکر شود یا ذکر در اساسنامه کفایت می کند؟
۲- آیا شرط جلوگیری از رقیق شدن سهام می تواند در قالب سهام ممتاز صادر گردد؟
با سلام و احترام همراه عزیز
عذرخواهی تیم ما بابت تاخیر بوجود آمده در پاسخدهی را پذیرا باشید، امیدوارم پاسخ ذیل مفید واقع گردد:
۱- در لایحه اصلاح قسمتی از قانون تجارت در مواد ۲۴ و ۲۶ که به تعریف سهام می‌پردازد آمده است که در برگه سهام باید حتما به نوع سهم اشاره شود بدین معنا که که ذکر عادی یا ممتاز بودن سهام از الزامات قانونی برگه سهام می باشد؛ اما قانونگذار به درج این نوع از امتیاز در برگ سهام اشاره نکرده و صرف درج بر روی برگه سهام ممتاز را کافی دانسته است. دارنده سهام ممتاز و یا انتقال گیرنده آن برای اطلاع از امتیازات مطرح شده می‌تواند به اساسنامه و یا به روزنامه رسمی که در آن صورتجلسه مجمع عمومی فوق العاده، مربوطه آگهی شده است، مراجعه نماید و از امتیازات آن مطلع گردد.
۲- در خصوص درج عدم رقیق شدن سهام می‌توان گفت که قانونگذار در این خصوص به صراحت به این امر نپرداخته است است اما آنچه از فحوای قانون مشخص می‌گردد این امر است که درج این شرط با مانعی رو به رو نمی‌باشد و از آنجا که سهامداران ممتاز خواستار ابقای حقوق ممتازه خود با افزایش سرمایه شرکت از طریق صدور سهام جدید می باشند این مسئله مطرح می‌شود که چگونه این شرط را در اساسنامه بگنجانند و یا آن را در مجمع عمومی فوق العاده تصویب کنند؛ که می‌تواند به یکی از دو روش زیر باشد:
الف) سهامدار ممتاز می‌تواند از این حق برخوردار شود که تا میزانی که درصد مالکیت وی با شرایط سابق برابری کند سهام رایگان به وی تعلق بگیرد.
ب) کاهش ارزش واقعی سهام به این طریق که در زمانی که شرکت سهام جدید منتشر می‌کند، با درج این شرط که سهامداران ممتاز گذشته با توجه به میزان ارزش‌گذاری جدید سهام صادر شده را به مبلغی کمتر از آنچه سهامدار ممتاز سابق خریداری کرده است به شخص دیگری بفروشد.
سلام.ممنون از مطلب بسیار مفیدتون.
سوالی که داشتم این هست که ممکنه برای سهامدار ممتاز ضرر کمتر رو به عنوان امتیاز درنظر گرفت؟؟
همراه گرامی بابت تاخیر در پاسخگویی پوزش ما را پذیرا باشید.
از آنجا که ترتیب دادن سهام ممتاز وفق ماده ۴۲ لایحه اصلاحی قانون تجارت برای دارندگان آن حق/ حقوق مکتسبه ایجاد می نماید، امتیازات و نحوه برخورداری از آن باید در اساسنامه بطور واضح و روشن ذکر شود، متاسفانه در قانون تجارت با خلاء احصا و تعریف امتیازات دارندگان سهام ممتازه روبه رو هستیم لاکن عموماً امتیازات به دو دسته مالی و غیرمالی تقسیم می¬شود، آنچه که مورد پرسش است جزء امتیازات مالی قرار می¬گیرد که اینگونه امتیازات نباید در تعارض با قواعد آمره و یا سایر قوانین مانند قوانین مالیاتی باشد.
فلسفه وجودی سهام به اصول کلی مشارکت بر می¬گردد و طرفین آورده (سهام) خود را برای انجام فعالیتی به اشتراک می¬گذارند و در صورتی که سود و یا ضرری از این مشارکت حاصل شود، طرفین در آن شریک خواهند بود(به نسبت سهم الشرکه و یا اولویت داشتن سهامدار ممتاز)، تقسیم سود و قائل بودن ضرر کمتر ولو تحت عنوان سهام ممتاز خلاف اصول و قواعد حقوقی می¬باشد بنابراین امکان درج این امتیاز برای سهامدار ممتاز وجود نخواهد داشت.